ZHMS

Monitoring suše

Monitoring suše u Crnoj Gori je uspostavljen u okviru IPA projekta DMCSEE (Centar za upravljanje sušom za region jugoistočne Evrope www.dmcsee.org, www.dmcsee.eu) ko-finansiranog od strane Evropske Unije kroz program međudržavne saradnje u jugoistočnoj Evropi.

Monitoring se realizuje putem izračunavanja SPI indeksa (tj. standardizovanog indeksa padavina) na različitim vremenskim intervalima

O mapi ranjivosti

Jedan od glavnih apsekata ublažavanja suše i planiranja je procjena šta je ranjivo i zašto. U okviru projekta "DMCSEE” je, s tim u vezi, napravljena mapa ranjivosti poljoprivrednih oblasti na sušu.

Faktori koji uslovljavaju ranjivost na suše su brojni, a njihovo uključivanje često zavisi od raspoloživosti podataka (na pr. upotrebe zemljišta, pokrivenosti, mjera ublažavanja-kao što je irigacija, socijalni i ekonomski status populacije itd.). U ovom slučaju za dobijanje mape ranjivosti poljoprivrednih oblasti na sušu, uključeni su: nagib terena, trajanje sijanja Sunca, koeficijent varijacije padavina, tip zemljišta i namjena zemljišta.

Ova mapa treba da posluži kao indikator oblasti koje zahtijevaju detaljniju procjenu rizika od suše, što bi moglo da bude od pomoći donosiocima odluka pri identifikovanju odgovarajućih mjera ublažavanja prije nastanka sledeće suše, kao i planerima u cilju smanjivanja uticaja suša i stvaranju uslova za održivi razvoj poljoprivrednog sektora.

Klase ranjivosti prikazane na gornjoj mapi su:

	Jako ranjivo
	Ranjivo
	Umjereno ranjivo
	Malo ranjivo
	Nije ranjivo

Monitoring suše se realizuje računanjem SPI indeksa (standardizovanog indeksa padavina) na različitim vremenskim intervalima (npr. 30 dana, 60 dana, sezonu, godinu itd.) i putem mjesečnog prikaza FVC i LAI indeksa koji se odnose na stanje vegetacije, a izračunati su iz podataka dobijenih putem satelita LANDSAF.

SPI indeks karakteriše jednostavnost, jer su za njegovo izračunavanje potrebne samo padavine. Njime se analizira početak, trajanje i intenzitet suše.

Inače, indeks predstavlja vjerovatnoću realizacije suše, a može da se koristi i za praćenje vlažnih uslova odnosno poplava. Razvili su ga T.B. McKee, N.J.Doeken i J. Kleist 1993 u klimatskom centru u Koloradu.

Za praćenje SPI indeksa, izračunavaju se njegove vrijednosti za 30 dana, 60 dana, 90 dana, 120 dana, 150 dana, 180 dana, 270 dana i 360 dana unazad od tekućeg datuma. Tako npr. ako je tekući datum 30.6.2014, onda je SPI 6 vrijednost koja se dobija ako se uzmu u obzir padavvine tokom prethodnih 180 dana (otprilike od 1.1.2014.), a SPI 12 vrijednost koja uzima u obzir padavine za 360 dana unazad od datog datuma, što bi odgovaralo približno periodu od 27.6.2013-30.6.2014.

SPI 1 (30 dana) - odražava, odnosno daje informaciju o kratkoročnom stanju vlage u zemljištu i stanju biljnog stresa, naročito tokom sezone rasta.

SPI 3 (90 dana) - odražava kratkoročne i srednjeročne uslove vlage i daje sezonsku procjenu padavina. U primarnim poljoprivrednim regionima SPI 3 bi mogao imati najveću primjenu da istakne raspoloživost vlage u tlu. Koristi se i za praćenje meteoroloških uslova koji su pogodni za pojavu šumski požara.

SPI 6 (180 dana) - odražava srednjeročne trendove količine padavina. Dovodi se u vezu sa anomalijama proticaja i stanjem akumulacije. Može biti vrlo efikasan za prikazivanje padavina u nekoj karakterističnoj sezoni.

SPI 9 (270 dana) - odražava srednjeročni karakter padavina.Vrijednosti SPI 9 manje od -1.5 su dobar pokazatelj postojanja prilično značajnog uticaja suše u poljoprivredi uz mogućnost njenog širenja i na druge grane.

SPI 12 (360 dana) - odražava dugoročni karakter padavina. Može se dovesti u vezu sa proticajem, stanjem akumulacije i čak nivoom podzemnih voda za duži vremenski razmjer.

Važno je imati na umu, a sa grafika je vrlo lako i uočiti, da akumulirana količina padavina u određenom danu ili vremenskom periodu u isto vrijeme može biti i u suficitu i u deficitu zavisno od dužine posmatranog vremenskog intervala.

Vrijednosti i klase

+2 ili više
Ekstremno vlažno

+1.5 do + 1.99
Vrlo vlažno

+1 do +1.49
Umjereno vlažno

0 do +0.99
Normalno vlažno

0 do -0.99
Normalno sušno

-1 do -1.49
Umjereno sušno

-1.5 do -1.99
Vrlo sušno

-2 ili manje
Ekstremno sušno

Pregled dnevnih vrijednosti
Datum

Bilteni za praćenje suše

Datum	Link izvještaja (pdf)
2024 - Februar	Bilten za praćenje suše (februar 2024.)
2024 - Januar	Bilten za praćenje suše (januar 2024.)
2023 - Decembar	Bilten za praćenje suše (decembar 2023.)
2023 - Novembar	Bilten za praćenje suše (novembar 2023.)
2023 - Oktobar	Bilten za praćenje suše (oktobar 2023.)
2023 - Septembar	Bilten za praćenje suše (septembar 2023.)
2023 - Avgust	Bilten za praćenje suše (avgust 2023.g.)
2023 - Jul	Bilten za praćenje suše (jul 2023.g.)
2023 - Jun	Bilten za praćenje suše (jun 2023.g.)
2023 - Maj	Bilten za praćenje suše (maj 2023.g.)
2023 - April	Bilten za praćenje suše (april 2023.g.)
2023 - Mart	Bilten za praćenje suše (mart 2023.g.)
2023 - Februar	Bilten za praćenje suše (februar 2023.g.)
2023 - Januar	Bilten za praćenje suše (januar 2023.g.)
2022 - Novembar	Bilten za praćenje suše (novembar 2022.g)
2022 - Oktobar	Bilten za praćenje suše (oktobar 2022.g)
2022 - Septembar	Bilten za praćenje suše (septembar 2022.g)
2022 - Avgust	Bilten za praćenje suše ( avgust 2022.g.)
2022 - Jul	Bilten za praćenje suše ( jul 2022.g.)
2022 - Jun	Bilten za praćenje suše ( jun 2022.g )
2022 Maj-Jun	Bilten za praćenje suše ( maj / jun 2022.g )

Zavod za hidrometeorologiju i seizmologiju ZHMS CG

Monitoring suše

Bilteni za praćenje suše

MJESEC EDUKACIJE: Sve što nismo znali o zemljotresima i šta raditi kada se dogode

Seminar u okviru „Montevitis“ projekta

MJESEC EDUKACIJE: Sve što nismo znali o zemljotresima i šta raditi kada se dogode

April-2021