Zavod za hidrometeorologiju i seizmologijuZHMS CG

Sistematsko ispitivanje kvaliteta površinskih i podzemnih voda na teritoriji Crne Gore vrši Odsjek za kvalitet voda, u okviru svoje osnovne djelatnosti i nadležnosti koja je određena Zakonom o vodama i u koji su prenesene smjernice Direktive Evropskog parlamenta i Vijeća, Okvirne Direktive o vodama (2000/60/EC), kao najvažnijeg propisa za upravljanje vodama i kojom se uspostavlja evropski okvir za djelovanje u području vodne politike.

Ispitivanje kvaliteta površinskih i podzemnih voda na teritoriji Crne Gore vrši se u skladu sa Programom o sistematskom ispitivanju kvantiteta i kvaliteta voda u Crnoj Gori, koji donosi nadležno Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja (Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede), a usvaja Vlada Crne Gore, za period od godinu dana. 

Program monitoringa uključuje monitoring hemijskog i ekološkog statusa vodnih tijela ili više vodnih tijela površinskih voda i monitoring hemijskog statusa podzemnih voda. Definisana je i mreža stanica za kvalitet površinskih voda - stanice visokog, srednjeg i niskog prioriteta, kao i obim, vrsta i učestalost ispitivanja kvaliteta vode.

Programom su definisana i mjesta mjerenja za kvalitet podzemnih voda hemijskog i kvantitativnog statusa, kao i učestalosti uzorkovanja i opseg analiza parametara hemijskog statusa.

U skladu sa programom, vrše se sljedeća ispitivanja:

-Ispitivanje kvaliteta voda vodotokova,
-Ispitivanje kvaliteta voda prirodnih akumulacija – jezera, -Ispitivanje kvaliteta voda vještačkih i jako modifikovnih vodnih tijela - vještačka jezera,
-Ispitivanje kvaliteta vode obalnog mora,
-Ispitivanje kvaliteta mješovitih voda,
-Ispitivanje kvaliteta podzemnih voda i izdani.

Način i rokovi utvrđivanja statusa površinskih voda, način sprovođenja monitoringa hemijskog i ekološkog statusa voda, lista prioritetnih supstanci i mjere koje će se sprovoditi za poboljšanje statusa površinskih voda, propisani su Pravilnikom o načinu i  rokovima utvrđivanja statusa površinskih voda (Sl. list CG, br. 25/2019) koji je usklađen sa Zakonom o vodama.  (https://www.paragraf.me/propisi-crnegore/zakon-o-vodama.html , www.mpr.gov.me/ResourceManager)

Shodno navedenom Pravilniku, u površinskim vodama se prate sljedeći parametri:   

• elementi ocjene ekološkog statusa:  

  • vodena flora: fitoplankton, fitobentos i makrofite (sastav, brojnost ili biomasa), makrozoobentosa (sastav i brojnost) i riblja fauna (sastav, brojnost i starosna struktura)

  • osnovni fizičko-hemijski i hemijski elementi koji prate biološke elemente (osnovni fizičko-hemijski elementi i specifične zagađujuće supstance-nesintetičke i sintetičke): temperaturni režim vode; kisjelost: pH, m-alkalitet; režim kiseonika: rastvoreni kiseonik, BPK5, HPK, % zasićenja kiseonika; salinitet - sadržaj jona- tvrdoća: elektroprovodljivost, kalcijum, magnezijum, natrijum, kalijum, hloridi, sulfati; nutrijenti: amonijum jon, nitrati, nitriti, ukupni azot, ukupni fosfor, o-fosfati, silicijum; ukupni organski ugljenik, suspendovane materije, suvi ostatak; specifične zagađajuće supstance: arsen, bakar, cink, hrom, kobalt, molibden, antimony, selen, LAS, cijanidi, fenoli,  fluoridi, mineralna ulja, AOX, PCB.

• parametri hemijskog statusa 

  • prioritne supstance (45 supstanci - POS i PS)
     

Način i rokovi utvrđivanja statusa podzemnih voda, način sprovođenja monitoringa hemijskog statusa podzemnih voda i mjere koje će se sprovoditi za poboljšanje statusa podzemnih voda, propisani su Pravilnikom o načinu i rokovima utvrđivanja statusa podzemnih voda (Sl. list CG, br. 52/2019), koji je usklađen sa Zakonom o vodama (www.mpr.gov.me/ResourceManager) 

Shodno navedenom Pravilniku, u podzemnim vodama se prate sljedeći parametri: 

• fizičko-hemijski parametri,
• parametri hemijskog statusa,
• ostali parametri koji su relevantni za određivanje prirodne varijacije u kvalitetu podzemnih voda i promjena koje su uzrokovane ljudskim aktivnostima.

Osim gore navedenih parametara definisanih pravilnicima, Laboratorija Zavoda za hidrometeorologiju i seizmologiju, prati i sljedeće parametre:  organoleptičke osobine, mikrobiološki parametri: ukupni broj koliformnih bakterija u 1ml vode, ukupni broj fekalnih bakterija u 1ml vode, fekalne streptokoke u 1ml vode, aerobne mezofilne bakterije u 100ml vode .

Analize uzoraka određenog broja elemenata (osnovni fizičko-hemijski parametri, fitoplankton-kvantitet, fitobentos, makrofite i makrozoobentos), vrše se u Laboratoriji za ispitivanje kvaliteta voda Zavoda za hidrometeorologiju i seizmologiju. Ostali dio programa monitoringa voda, realizuje se ugovaranjem sa drugim laboratorijama, a obim realizacije zavisi od raspoloživih budžetskih sredstava koja se opredijele za ovu oblast.

Ekološki status kvaliteta pojedinih površinskih voda, određuje se na osnovu rezultata monitoringa elemenata kvaliteta i status se svrstava u kategorije: vrlo dobar, dobar, umjeren, loš i vrlo loš ekološki status voda. Ekološki status kvaliteta pojedinačnih vještačkih i jako modifikovanih vodnih tijela površinskih voda, određuje se na osnovu rezultata monitoringa elemenata kvaliteta i svrstava se u kategorije: dobar i bolji umjeren, loš i vrlo loš ekološki potencijal. Hemijski status vodnog tijela površinske vode, određuje se na osnovu rezultata monitoringa parametara hemijskog stanja prioritetnih supstanci i u skladu sa standardom kvaliteta životne sredine za parametre hemijskog statusa u vodi i organizmima. Hemijski status vodnih tijela podzemnih voda, određuje se na osnovu rezultata monitoringa parametara hemijskog stanja i drugih uslova koji se odnose na ostvarivanje dobrog statusa podzemnih voda, a svrstava se u kategorije dobar i loš status podzemnih voda.